Υπάρχει Ευρωπαϊκός Πολιτισμός;

Μέρος Πρώτο

του Ηλία Φιλιππίδη

1. Μεθοδολογία αναλύσεως του θέματος

Το θέμα αυτό διακρίνεται για την ευρύτητα του ερευνητέου αντικειμένου και το χρονικό βάθος της εξελικτικής του διαμορφώσεως. Με αυτά τα δεδομένα, το ερώτημα δεν μπορεί να απαντηθεί με ένα απλό ναι ή όχι. Αντ’ αυτού, προτιμούμε να ερευνήσουμε χωριστά την ερώτηση, προτού προχωρήσουμε στην απάντηση.

Στα πλαίσιο λοιπόν της θεματικής υποστάσεως της ερωτήσεως, τίθεται ζήτημα νομιμοποιήσεώς της. Δηλαδή, αναζητούμε τους λόγους οι οποίοι δικαιολογούν την υποβολή του ερωτήματος. Τι είναι αυτό ή αυτά, τα οποία μας κάνουν να πιστεύουμε ότι μπορεί να υπάρχει ένας συνολικός ευρωπαϊκός πολιτισμός;

Γι’ αυτό ξεκινάμε από τα βασικά θεωρητικά στοιχεία, τα οποία υποστασιοποιούν την ύπαρξη ενός συνολικού περιφερειακού πολιτισμού. Το συμπέρασμα στην προκειμένη περίπτωση είναι ότι η χωριστή μεθοδολογική ανάλυση της ερωτήσεως, συμπίπτει με τον χωρισμό της απαντήσεως σε δύο σκέλη: Το θεωρητικό (κοινωνιολογικό) και το ειδικό, το συγκεκριμένο (γεωπολιτισμικό).

2.Τα γενικά στοιχεία ενός πολιτισμού

Η διαμόρφωση ενός πολιτισμού εξαρτάται από την ύπαρξη ορισμένων βασικών στοιχείων, όπως είναι:

• Ο γεωγραφικός προσδιορισμός
• Η γεωπολιτισμική σύγκλιση του χώρου
• Η αξιακή ταυτότητα του πολιτισμού.

2.1.Ο γεωγραφικός προσδιορισμός

Με βάση τα θεμελιώδη αξιώματα της Ελληνολογίας, θεωρούμε την Ευρώπη ως ένα μεσόκοσμο, μεταξύ της τοπικότητας και της παγκοσμιότητας. Είναι ένας περιφερειακός ηπειρωτικός χώρος, ο οποίος όμως δεν διαθέτει ούτε γεωστρατηγική ούτε γεωοικονομική αυτάρκεια και γι’ αυτό δεν μπορεί να παίξει έναν παγκόσμιο ρόλο. Βεβαίως, τον 19ο αιώνα και το πρώτο μισό του 20ου αιώνα, αποτελούσε το κέντρο του κόσμου με άξονα την Αγγλία. Όμως αυτό ήταν δυνατόν για τρείς λόγους:

1. Την παγκόσμια προέκταση του οικονομικού χώρου της Ευρώπης μέσω του θαλασσίου εμπορίου.
2. Την άντληση πρώτων υλών από τις αποικίες και
3. Του πετρελαίου από τις χώρες της Μέσης Ανατολής.

Αλλά και ως μεσόκοσμος πλέον η Ευρώπη δεν αποτελεί έναν ενιαίο πολιτισμικό και οικονομικό κόσμο. Κατ’ ουσίαν η Ευρώπη περιλαμβάνει τέσσερις γεωπολιτισμικούς τόπους: τον Βορρά (Γερμανία, Σκανδιναβία κλπ), τον Νότο (Μεσόγειος), την Δύση (Αγγλία κλπ) και την Ανατολή (με πυρήνα την Ρωσία).

Αυτή η γεωγραφική διαφοροποίηση αντιστοιχεί και προς μια ανάλογη πολιτισμική ακόμη και γεωπολιτική διαφοροποίηση, με βασικά χαρακτηριστικά, την επίδραση του προτεσταντισμού (Βορράς), του Ρωμαιοκαθολικισμού (Νότος), τον Ατλαντικό προσανατολισμό (Αγγλία) και την γεωπολιτική αστάθεια και την οικονομική καθυστέρηση (Βαλκάνια) καθώς τέλος και την κληρονομιά του Βυζαντίου, η οποία διαχέεται μεταξύ Βαλκανίων, Ρωσίας και Τουρκίας.

Η Ελλάδα συγκεντρώνει στοιχεία Μεσογείου, Βαλκανίων, Ανατολής και Δύσεως αλλά διαθέτει και ορισμένα δικά της, ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, λόγω της διαχρονικότητας του πολιτισμού της. Η Ελληνολογία ως μια στρατηγική θεωρία του διαχρονικού ελληνικού πολιτισμού, αντλεί τους λόγους της επιστημονικής νομιμοποιήσεώς της ακριβώς από αυτήν την διαχρονική ιδιαιτερότητα του ελληνικού πολιτισμού. Ως κοινωνιολόγος, εντυπωσιάζομαι και χρησιμοποιώ πάντα ως βασικό επιχείρημα υπέρ της ελληνικής ιδιαιτερότητας αυτό που ονομάζω ως το επιχείρημα της «Βαλκανικής κοσμοποικιλότητας».

Ο όρος κοσμοποικιλότητα, αποτελεί νεολογισμό της Ελληνολογίας και σημαίνει την ποικιλία των πολιτισμών σε ένα δεδομένο γεωγραφικό χώρο,κατ’αναλογίαν προς την βιοποικιλότητα της φύσεως.

Είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι, ενώ το κύριο χαρακτηριστικό των Βαλκανίων είναι ότι πολλοί λαοί ζουν μέσα σε ένα στενό γεωγραφικό χώρο, ότι αυτοί οι λαοί ανεμίχθησαν σε αρκετό ποσοστό στην διάρκεια τριών αυτοκρατοριών (Ρωμαϊκής, Βυζαντινής και Οθωμανικής) και επί 2000 περίπου χρόνια, εντούτοις διατήρησαν όχι μόνο την γλώσσα τους, αλλά και τις διαφορές στην νοοτροπία τους. Οι πλέον διαφορετικού λαοί των Βαλκανίων είναι οι Αλβανοί, λόγω της ορεινής τους απομονώσεως, οι Έλληνες, λόγω του χρονικού βάθους και της πολυμορφίας του πολιτισμού τους και οι Τούρκοι λόγω της νομαδικής ρίζας του πολιτισμού τους από τον χώρο της ασιατικής στέπας.

Μέρος Δεύτερο

2. Τα γενικά στοιχεία ενός πολιτισμού

2.2. Γεωπολιτισμική σύγκλιση και αξιακή ταυτότητα του ευρωπαϊκού πολιτισμού

Στο πρώτο μέρος μιλήσαμε για την γεωπολιτισμική σύγκλιση και την αξιακή ταυτότητα του Ευρωπαϊκού πολιτισμού. Το βασικό συμπέρασμα το οποίο προκύπτει από το πρώτο μέρος του άρθρου, είναι ότι πρέπει να μιλάμε για ευρωπαϊκούς λαούς και ευρωπαϊκούς πολιτισμούς και μετά να θέσουμε το ερώτημα για το εάν υπάρχει και ένας πρόσθετος συνολικός Ευρωπαϊκός πολιτισμός. Τα ειδικά συμπεράσματα που προκύπτουν είναι:

1. Δε μπορεί να υπάρξει ένας κυρίαρχος και ενιαίος πολιτισμός σε μια γεωγραφική επικράτεια χωρίς έναν ενιαίο κοινωνικό φορέα, τον λαό. Όμως, θεωρούμε αδιανόητο να υπάρξει στο μέλλον ένας ενιαίος Ευρωπαϊκός λαός, ο οποίος θα απορροφήσει τις εθνικές ταυτότητες όλων των Ευρωπαϊκών λαών.
2. Ακόμη και εάν σε 100 ας πούμε χρόνια, φθάσουμε στη δημιουργία των Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης (Η.Π.Ε.), αυτές δεν θα έχουν την μορφή των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, οι οποίες έχουν το πλεονέκτημα ενός ενιαίου πολιτικού λαού, ανεξαρτήτως καταγωγής αλλά στην βάση ενός κυρίαρχου αγγλοσαξωνικού πολιτισμού.
3. Η ευρωπαϊκή κοσμοποικιλότητα δεν αποτελεί μειονέκτημα, αλλά μεγάλο πλεονέκτημα ακόμη και με τους όρους του διεθνούς ανταγωνισμού. Η ευρωπαϊκή ήπειρος έχει την δυνατότητα να αναδειχθεί σε πολιτισμικό παράδεισο του παγκόσμιου πολιτισμού και να κυριαρχήσει ως παγκόσμιο πρότυπο στον χώρο της Παιδείας, πάνω στην βάση των αξιών και της ανθρώπινης ποιότητας. Γι’ αυτό όλοι οι λαοί της Ευρώπης, έχουν ιστορική υποχρέωση να διατηρήσουν την ιδιαιτερότητα του πολιτισμού τους. Αυτή η υποχρέωση ισχύει πολύ περισσότερο για τους Έλληνες.

Αν υπάρχει σήμερα μια ιδεολογική σύγκλιση των Ευρωπαϊκών λαών, αυτή στηρίζεται σε δύο αρχές:

1. Στην αρχή «ενότητα στην διαφορετικότητα» και
2. στις κοινές αξιακές αναφορές.

Είναι αναμφισβήτητο ότι η πολιτισμική εξέλιξη της Ευρώπης χαρακτηρίζεται από ιστορικές και αξιακές αλληλεπιδράσεις. Επομένως, μπορούμε να μιλάμε για πολιτισμική ευρωπαϊκή σύγκλιση. ‘Όμως παράλληλα η ευρωπαϊκή ιστορία γέμει από δράσεις αποκλίσεως, συγκρούσεως και αξιακής απαξιώσεως με αποκορύφωση τους δύο Παγκοσμίους Πολέμους. Γι’ αυτό στην Ελληνολογία διακρίνουμε μεταξύ ταυτότητας του Ευρωπαϊκού πολιτισμού, που δεν αποτελεί μόνο ιστορική καταγραφή αλλά και συλλογική επιλογή, σε αντίθεση προς αυτό που χαρακτηρίζουμε ως βιογραφία του ευρωπαϊκού γίγνεσθαι με όλες τις θετικές και τις αρνητικές καταγραφές.

Η Ευρωπαϊκή ταυτότητα στον πυρήνα της, δεν αποτελεί αποτέλεσμα μιάς διαδικασίας πολιτισμικής συγκλίσεως, αλλά θεμελιώνεται πάνω σε ένα σταθερό διαχρονικό αξιακό άξονα, ο οποίος διαπερνά όλη την εξέλιξη του Ευρωπαϊκού πολιτισμού. Αυτός είναι ο αρχαίος Ελληνικός πολιτισμός.

Ο αρχαίος Ελληνικός πολιτισμός συνέβαλε καθοριστικά στην διαμόρφωση ενός κοινού ευρωπαϊκού πολιτισμού. Αυτό συνέβη σε τρεις φάσεις:

1. Με την απόκρουση της Περσικής εισβολής στις ιστορικές μάχες του Μαραθώνα και της Σαλαμίνας.
2. Με την δημιουργία ενός αξιακού πολιτισμού, ο οποίος έχει ως βάση τον άνθρωπο, το πνεύμα, το κάλλος, την γνώση και την πολιτική. Στην Ελλάδα γεννήθηκε ο ανθρωπισμός.
3. Με την αναγέννηση του αρχαίου ελληνικού πνεύματος σε τρείς επίσης φάσεις:
• Την υστεροβυζαντινή, η οποία αρχίζει το 1204
• Την Ιταλική
• Την αραβο-ισπανική

Πάνω στο θεμέλιο του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, ήλθαν να ενισχύσουν τον ανθρωποκεντρικό αξιακό άξονα του πολιτισμού δύο μεταγενέστερες προτάσεις:

1. Του Ρωμαϊκού δικαίου, με έμφαση στην συμβατική δέσμευση, την ασφάλεια των συναλλαγών και γενικά την οργάνωση της αγοράς και
2. Του Χριστιανισμού, με την προσωπική επικοινωνία με τον Θεό, την προσωπική ευθύνη απέναντι στον Θεό και τους ανθρώπους, την ισότητα μεταξύ των ανθρώπων και την κοινωνική αλληλεγγύη.

Όμως, στο σημείο αυτό, παρατηρούμε μια αξιακή διχάλωση. Ενώ η πολιτισμική σύνθεση του Ελληνισμού με τον Χριστιανισμό δημιουργεί ένα σταθερό ανθρωποκεντρικό δίπολο, οι οργανωτικές επιλογές του ρωμαϊκού πολιτισμού δημιούργησαν έναν αξιακό αντίποδα, ο οποίος συνδέει τον πόλο της εξουσίας με την προκλητική χλιδή και την αχαλίνωτη αυθαιρεσία, με τον πόλο μιας υλοκεντρικής αγοράς.

Στην αρχαία Ελλάδα, η αγορά ήταν το κέντρο της κοινότητας και λειτουργούσε ως σύστημα ομοκέντρων κύκλων, το οποίο συνεκροτείτο από τρία στοιχεία:

• Τον άνθρωπο στο κέντρο
• Την πολιτική ως βουλευομένη κοινότητα
• Την αγορά ως περιφέρεια ζωής για την ανταλλαγή υλικών αγαθών.

Το Βυζάντιο κληρονόμησε και τις δύο παραδόσεις: την ελληνοχριστιανική του ανθρωποκεντρισμού και της κοινωνικής ευαισθησίας αλλά και την Ρωμαϊκή της αυθαίρετης εξουσίας και της νομικής πρακτικότητας.

Η Ελένη Γλυκάτζη-Αρβελέρ έχει απόλυτα δίκιο, όταν λέει ότι το βασικότερο χαρακτηριστικό του Έλληνα είναι ο πρακτικός ανθρωπισμός. Πρόκειται για την σύνθεση του αρχαίου Ελληνικού ανθρωποκεντρισμού με το φιλάνθρωπο χαρακτήρα του Χριστιανισμού. Μια σύνθεση, η οποία έγινε καθημερινό βίωμα των «Ρωμηών» μέσα στην Βυζαντινή αυτοκρατορία.

Αν το Βυζάντιο κράτησε 1.100 χρόνια, αυτό οφείλεται στην ελληνοχριστιανική του παράδοση. Αν το Βυζάντιο κατελύθη από το 1453 και δεν έφθασε μέχρι την εποχή μας, αυτό οφείλεται στα πρότυπα εξουσίας της ρωμαϊκής του παραδόσεως, η οποία το διέβρωσε από μέσα, βασικά με την αυθαιρεσία της εξουσίας και τελικά με την φεουδαρχία. Το Ιερόν Παλάτιον, υπήρξε η μαύρη τρύπα του Βυζαντίου. Η Δύση ακολούθησε την Ρωμαϊκή παράδοση με την θεοποίηση της εξουσίας, την φεουδαρχία και τον σχολαστικισμό, ο οποίος απετέλεσε την προέκταση του κανονιστικού χαρακτήρα του δικαίου στη φιλοσοφία.

Μέρος Τρίτο

3. Ελληνική και Δυτική παράδοση μέσα στον Ευρωπαϊκό πολιτισμό

Στο προηγούμενο άρθρο μας, μιλήσαμε για τη διχάλωση του Ευρωπαϊκού πολιτισμού μεταξύ της Ελληνικής (αρχαιοελληνικής και Ορθοδόξου) παραδόσεως από την μία και Ρωμαϊκής από την άλλη,η οποία δίνει έμφαση στην εξουσία και την χρησιμοθηρία.

Με βάση αυτή την διαφοροποίηση, στα πλαίσια της Ελληνολογίας, δημιουργούμε ένα δεύτερο επίπεδο ταυτότητας για τον Ευρωπαϊκό πολιτισμό, αυτό της ποιοτικής ταυτότητας. Έτσι καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι το ζήτημα της υπάρξεως ενός ευρωπαϊκού πολιτισμού και της ταυτότητάς του δεν αποτελεί μια επίπεδη κατάσταση, έστω νοούμενη ως σύνθεση, αλλά ένα πολυώροφο οικοδόμημα με τρία βασικά επίπεδα.

Στο πρώτο επίπεδο, διαμορφώνεται μια ενιαία πραγματικότητα μόνο εκ των έξω. Χαρακτηριστικό παράδειγμα διαφοροποιήσεως μεταξύ εσωτερικής και εξωτερικής ταυτότητας αποτελεί η Ελβετία Οι όροι «Ελβετία» και «Ελβετοί» αποτελούν εξωτερικούς προσδιορισμούς,τους χρησιμοποιούν οι μη Ελβετοί. Οι ίδιοι οι Ελβετοί μεταξύ τους, προσδιορίζονται με βάση την πολιτισμική και γεωγραφική τους ταυτότητα. Ως γνωστόν, η Ελβετία απαρτίζεται από 4 πολιτισμικές κοινότητες (Γερμανόφωνοι, Γαλλόφωνοι, Ιταλόφωνοι και Ρωμανόφωνοι) με διαφορά γλώσσας, θρησκείας και παραδόσεων. Οι ίδιοι χρησιμοποιούν τους γενικούς όρους «Ελβετία» και «Ελβετοί» κατά κανόνα αμυντικά προς τα έξω, όταν θέλουν να τονίσουν την ανεξαρτησία τους και την ουδετερότητά τους και να υπερασπισθούν το πολιτικό τους σύστημα και τα εθνικά τους συμφέροντα.

Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και με την Ευρώπη. Μόνο με οπτική γωνία από τις άλλες ηπείρους, η Ευρώπη προβάλλει ως ένα σύνολο όχι μόνο γεωγραφικά αλλά και πολιτισμικά. Μέσα στην Ευρώπη όμως δεν υπάρχει Ευρώπη. Ο κάθε κάτοικος της ευρωπαϊκής ηπείρου φέρει την εθνική ταυτότητα της χώρας της οποίας είναι υπήκοος. Ο όρος «Ευρώπη» για τους Ευρωπαίους δεν έχει χαρακτήρα ταυτότητας. Αυτή η εξωτερική Ευρωπαϊκή πραγματικότητα, προτείνουμε να χαρακτηρισθεί ως Εξωγενής Ευρωπαϊκή Ταυτοτυπία (ΕΞΕΤ). Όμως αυτή η ΕΞΕΤ, δεν έχει μόνο γεωγραφικό χαρακτήρα ή έστω τουριστικό χρώμα, αλλά προκαλεί και ορισμένα πολύ συγκεκριμένα προβλήματα διεθνούς ενδιαφέροντος.

Για παράδειγμα: Για τους Αμερικανούς η Ευρώπη αποτελεί μια μόνιμη πρόκληση, η οποία εκτείνεται σε τρείς βαθμίδες.

1. Τον έλεγχο της Ευρώπης και την στρατιωτική και οικονομική εκμετάλλευσή της στα πλαίσια μιας Ατλαντικής ενώσεως. Θα πρόκειται δηλαδή για την επέκταση του ΝΑΤΟ από τον στρατιωτικό και στον οικονομικό αλλά και πολιτικό τομέα.
2. Την εναρμόνιση των συμφερόντων στην βάση μιας ισοτίμου θεσμοποιημένης συνεργασίας και
3. Τον εφιάλτη των ΗΠΑ, ο οποίος συνίσταται στην πραγματοποίηση του οράματος του Γάλλου στρατηγού και προέδρου Ντε Γκολ, δηλαδή στην πλήρη αυτονόμηση της Ευρώπης από την αμερικανική επικυριαρχία.

Για τους Ρώσους η Ευρώπη είναι μια μεγάλη αγορά ενέργειας και μια ενδιάμεση ζώνη επιρροής μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας, πράγμα το οποίο απαιτεί μια δύσκολη και διαφοροποιημένη προσπάθεια εκ μέρους των Ρώσων να κρατήσουν τις ανάλογες ισορροπίες.

Τέλος, για τους μετανάστες από την Αφρική και την Ασία, η Ευρώπη είναι ένας παράδεισος και για τους ισλαμιστές ο επόμενος κατακτητικός στόχος μέσω της μεταναστεύσεως.

Μπορεί η εποχή που γεννούσε πολιτικούς όπως τον στρατηγό Ντε Γκολ, τον Μπερλίγκουερ, τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, τον Αλέξανδρο Παναγούλη, τον Νικηφόρο Μανδηλαρά και τον Τάσσο Παπαδόπουλο να πέρασε, όμως η ψυχική και πολιτιστική ανάγκη μιας ανεξάρτητης Ευρώπης, ως μιας οικογένειας ανεξαρτήτων λαών παραμένει. Αυτή η αντίφαση μεταξύ ανάγκης και πολιτικού κενού ή καλύτερα παρακμής, προκαλεί αντιδράσεις ρήξεως με το υπάρχον πολιτικό σύστημα. Μόνο έτσι μπορεί να εξηγηθεί το φαινόμενο της Μαρί Λεπέν στη Γαλλία.

Το δεύτερο επίπεδο της υποστασιοποιήσεως του Ευρωπαϊκού πολιτισμού αφορά την πολιτική, οικονομική και πολιτιστική παραγωγή του νεότερου Ευρωπαϊκού πολιτισμού. Ο Ευρωπαϊκός κόσμος των νεότερων χρόνων αξιοποίησε την ορμή της δημιουργίας του αρχαίου Ελληνικού πολιτισμού και παρήγαγε εντυπωσιακά επιτεύγματα, στο χώρο της πολιτικής, με τη καθιέρωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τον κοινοβουλευτισμό, στο χώρο της οικονομίας, με την σύζευξη της τεχνολογίας με την παραγωγή που γέννησε την βιομηχανική επανάσταση και το κύμα εφευρέσεων που την ακολούθησαν, στο χώρο του πολιτισμού όπου αναδείχθηκαν η ευρωπαϊκή μουσική, το ευρωπαϊκό θέατρο, το μπαλέτο, η λογοτεχνία και οι εικαστικές τέχνες. Επίσης, στο χώρο της γνώσεως αναδείχθηκαν τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, οι επιστήμες και η φιλοσοφία.

Αναλύοντας όμως την συνολική εξέλιξη του Ευρωπαϊκού πολιτισμού, διαπιστώνουμε ότι οι άξονες εξελίξεώς του δεν είναι ένας αλλά τρείς:

• Ο άνθρωπος, ο οποίος προέρχεται από την αρχαία ελληνική παράδοση.
• Το τρίδυμο της δυνάμεως, δηλαδή η εξουσία, η κυριαρχία και η κατάκτηση και
• Η ύλη.

Οι Ρωμαίοι προκάλεσαν τη στρέβλωση του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, ο οποίος στηριζόταν στον ανθρωπισμό, δημιουργώντας ένα αντίθετο αξιακό πρότυπο, αυτό το οποίο χαρακτηρίζουμε στην Ελληνολογία ως το Ρωμαϊκό αξιακό τετράγωνο και το οποίο απαρτίζεται από τα στοιχεία: Εξουσία, κυριαρχία, κατάκτηση και ύλη.

Αποκορύφωση αυτής της στρεβλώσεως του πολιτισμού είναι ο Χίτλερ. Ο Χίτλερ δεν αποτελεί μια ιδεολογική παρθενογένεση. Πίστευε ότι εκφράζει και ενσαρκώνει την βιολογική, ιστορική και επιστημονική εξέλιξη της ανθρωπότητας. Συνδύασε τον Δαρβίνο με τον Νίτσε, θεοποίησε την έννοια της προόδου και την ταύτισε με την ύλη και την δύναμη με μόνη ιδεολογική, ακόμη και μεταφυσική διάσταση, την καθαρότητα του αίματος.

Το τρίτο επίπεδο αφορά την αξιακή ουσία του Ευρωπαϊκού πολιτισμού. Ο πυρήνας του κάθε πολιτισμού ξεκλειδώνει, εάν υποβάλουμε την ερώτηση: Αποτελεί αυτός ο συγκεκριμένος πολιτισμός πρόταση ζωής για όλη την ανθρωπότητα;

Στην Ελληνολογία δεν ταυτίζουμε τον Ευρωπαϊκό πολιτισμό με τον Δυτικό πολιτισμό. Θεωρούμε ότι ο Ευρωπαϊκός πολιτισμός χωρίζεται σε δύο σκέλη: Το ανθρωποκεντρικό, όπως είπαμε, με ρίζα τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό, και το υλοκεντρικό με ρίζα τον ρωμαϊκό πολιτισμό. Αυτό που ονομάζουμε Δυτικός πολιτισμός, αποτελεί απλούστατα την μετεξέλιξη του ρωμαϊκού πολιτισμού. Η σχέση του με τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό είναι έμμεση, μέσω της προσλήψεως του από τον ρωμαϊκό πολιτισμό, χωρίς την πνευματική ανανέωση, την οποία προσέφερε η αναγέννηση.

Σήμερα μπορούμε να χαρακτηρίσουμε τον Ευρωπαϊκό πολιτισμό ως ένα κόλουρο πολιτισμό. Οικοδομήθηκε με όραμα να φθάσει τον άνθρωπο αλλά τον απαρνήθηκε. Εάν οι λαοί της Ευρώπης δεν αντιληφθούν τον κίνδυνο και δεν επιστρέψουν στο ελληνικό θεμέλιο του πολιτισμού τους, αλλά παρασυρθούν από την υλοκεντρική μονομέρεια του δυτικού πολιτισμού, το αποτέλεσμα θα είναι η επιστροφή στην βαρβαρότητα, σε μια καλωδιωμένη και καταναλωτική εκδοχή, κάτω από την εξουσία μιας ολιγαρχικής τραπεζικής δικτατορίας.

*Ο Ηλίας Φιλιππίδης είναι πτυχιούχος Νομικής Πανεπιστημίου Αθηνών, Δρ Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου της Βόννης και καθηγητής Τριτοβάθμιας. Είναι επίσης μέλος του προεδρείου της Διεθνούς Επιστημονικής Ενώσεως Παγκοσμίου Οικονομίας και Παγκοσμίου Πολιτικής (IWVWW) του Βερολίνου. Αντιπρόεδρος του Κρητικού Λαϊκού Πανεπιστημίου (ΚΛΑΠ). Θεμελιωτής της θεωρίας της Ελληνολογίας και ιδρυτής της Πειραϊκής Σχολής Ελληνολογίας (ΠΕΙΣΕ). Μελετητής διεθνών θεμάτων και συγγραφέας.