«Το έθνος πρέπει να θεωρεί εθνικό, ό,τι είναι αληθινό» (Δ. Σολωμός)

του Ηλία Φιλιππίδη

Το πολιτικό ψέμμα αποτελεί την υφαλοκρηπίδα της γενικευμένης διαφθοράς

1. Η αλήθεια δεν ταυτίζεται με την πραγματικότητα

Ο Διονύσιος Σολωμός έζησε σε δύο διαφορετικές εποχές του Ελληνικού έθνους, δηλ. σε δύο διαφορετικές πραγματικότητες. Η μία πραγματικότητα ήταν η Τουρκοκρατία και η άλλη ήταν η δημιουργία του ελεύθερου ελλαδικού κράτους.

Μπορεί ο Δ. Σολωμός να ζούσε στα αγγλοκρατούμενα Επτάνησα, όμως η συνείδησή του αναγνώριζε ως μόνη υπαρκτή αλήθεια, το σύνολο του Ελληνισμού, τόσο ως γεωγραφικό όσο και ως διαχρονικό, ιστορικό σύνολο. Αυτό άλλωστε είναι και το νόημα της Επαναστάσεως του 1821, όπως το είχαν προδιαγράψει, ο εθνομάρτυρας Ρήγας Φεραίος και η Φιλική Εταιρεία.

Η Τουρκοκρατία ήταν για τον Ελληνισμό μία οδυνηρή πραγματικότητα, η οποία βεβαίως αποτελούσε μία απόλυτη αντίθεση προς την ελληνική αλήθεια. Η ελληνική αλήθεια τότε ενσαρκωνόταν από το ουτοπικό όραμα μιάς ελεύθερης πατρίδας, όπως την νοσταλγούσε το Γένος με πρότυπο την Βυζαντινή αυτοκρατορία και όπως την ύμνησε ο Δ. Σολωμός στο όνομα της ελευθερίας με το μεγαλειώδες ποίημά του «Ύμνος εις την ελευθερίαν», το οποίο καθιερώθηκε ως ο Εθνικός μας Ύμνος.

Ουτοπία είναι μία κοινωνιολογική έννοια και σημαίνει το «ούπω υπάρχον», αυτό που δεν υπάρχει ακόμη. Η πραγματοποίηση μιάς εθνικής ουτοπίας εξαρτάται από την δύναμη της συλλογικής βουλήσεως ενός έθνους. Η αλήθεια για τον Ελληνισμό ήταν τότε η βίαιη διακοπή της ιστορικής του συνέχειας και η πεποίθησή του, ότι με την υποδούλωσή του υποχρεώθηκε να ζει μία πραγματικότητα, η οποία ήταν πολύ κατώτερη από την διαχρονική του ποιότητα. Αυτή η αναντιστοιχία ποιότητας μπορούσε να επιβληθεί στον Ελληνισμό μόνο με την στέρηση της ελευθερίας του. Αλλά και χωρίς το χαρακτηριστικό της ποιοτικής αναντιστοιχίας, η ελευθερία από μόνη της αποτελεί μία υπέρτατη αλήθεια.

Βεβαίως αλήθεια σημαίνει πρωταρχικά την άμεση και πιστή αντίληψη της πραγματικότητας. Άρα είναι το αντίθετο του ψεύδους, της ψευδαισθήσεως και της αυταπάτης.

Επιπλέον όμως η έννοια της αλήθειας έχει και έναν ποιοτικό, έναν δεοντολογικό χαρακτήρα. Σε αυτό το δεύτερο επίπεδο η αλήθεια είναι ανώτερη από την πραγματικότητα και μέσω της συνειδήσεώς μας, μας καλεί να πάρουμε θέση, αν θα ταχθούμε με την αλήθεια ή με την πραγματικότητα.

Αυτή η δεοντολογική διάσταση ανάμεσα στην αλήθεια και την πραγματικότητα ενεργοποιείται πάλι από τον Σολωμό σε μία ειδικότερη και μη αναμενόμενη περίπτωση, την δολερή διχόνοια των Ελλήνων, που ξέσπασε το 1824 στην καρδιά της Επαναστάσεως. Η ομόνοια είναι αρετή. Η διχόνοια είναι μία συλλογική αρρώστια, η οποία επιπλέον θέτει σε κίνδυνο την ακριβοπληρωμένη ελευθερία.

Βλέπουμε λοιπόν, ότι η έννοια της ελευθερίας είναι πολυεπίπεδη. Αποτελείται από τρία επίπεδα:

• α. την αντίθεση στο ψέμμα, ατομικό και συλλογικό. 
•  β. ταυτίζεται με την έννοια της αρετής και
•  γ. θέτει τις προδιαγραφές της ορθότητας.

2. Η αλήθεια και η εθνική μας παρακμή

Το 2021 θα εορτάσουμε τα 200 χρόνια της Εθνικής μας Παλιγγενεσίας. Δυστυχώς ο απολογισμός της συνολικής ποιοτικής λειτουργίας του Ελλαδικού κράτους είναι αρνητικός. Τα φωτεινά διαλείμματα και τα επιτεύγματά μας δεν μπόρεσαν να αποτρέψουν την σημερινή γενική μας παρακμή. Το γενικό συμπέρασμα είναι, ότι είμαστε ανίκανοι να αυτοδιοικηθούμε.

Αποτύχαμε να δημιουργήσουμε ένα αυτοδύναμο και σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος, παρά τα αναμφισβήτητα προσόντα μας.

Αν αναζητείτε μία κεντρική αιτία της ιστορικής μας αποτυχίας, μπορώ ως κοινωνιολόγος να την αποδώσω στην προβληματική μας σχέση με την αξία της ΑΛΗΘΕΙΑΣ. Ως λαός έχουμε μόνιμο πρόβλημα εγκαίρου αντιλήψεως και επιγνώσεως της πραγματικότητας καθώς και προγραμματισμού του μέλλοντος, ως προσλήψεως αλλά και επιλογής της μελλοντικής πραγματικότητας.

Υπάρχει και ένα τρίτο επίπεδο της αλήθειας, που είναι η έννοια της ορθότητας. Η ορθότητα αφορά τις προδιαγραφές της λειτουργίας των επιλογών μας. Χύσαμε το αίμα μας για την ελευθερία το 1821 και πόσες φορές πριν, στους Εθνικούς αγώνες, στο Έπος του 40 και την Κατοχή. Όμως μέχρι και σήμερα δεν έχουμε καταλάβει, ότι η ελευθερία χωρίς την προϋπόθεση της εθνικής ανεξαρτησίας, είναι μία ψευδαίσθηση. Στο πλαίσιο του ελεύθερου ελλαδικού κράτους δώσαμε αγώνες για το Σύνταγμα και την Δημοκρατία. Όμως ακόμη δεν έχουμε καταλάβει, ότι η δημοκρατία χωρίς αξιοκρατία, χωρίς πολιτικό πολιτισμό και δημόσιο ήθος, χωρίς τον σεβασμό του δημοσίου χρήματος, χωρίς διαφάνεια και χωρίς την αλήθεια, ως της μόνης γλώσσας επικοινωνίας μεταξύ λαού και εξουσίας, είναι μία αυταπάτη και μάλιστα επικίνδυνα ολισθηρή, διότι οδηγεί στον γκρεμό της παρακμής.

Βασικό αίτιο αυτής της συλλογικής μας τυφλότητας είναι το μεταπρατικό και πελατειακό πολιτικό μας σύστημα, το οποίο δεν θέλει να ξυπνήσει ο λαός. Θέλει τον λαό χαϊβάνι, για να μπορεί να τον εκμεταλλεύεται. Το πολιτικό μας σύστημα δεν αισθάνεται υπόλογο απέναντι στον λαό αλλά μόνο απέναντι στον Ξένο παράγοντα, από τον οποίο εξαρτάται.

Ο κοινός παρονομαστής όλων των πολιτικών κομμάτων είναι η κατάχρηση του ψέμματος απέναντι στον λαό. Με αυτή την έννοια είναι κούφιο το επιχείρημα όσων πολιτικών, νυν και πρώην, μας λένε, ότι «δεν είμαστε όλοι το ίδιο, εμείς δεν πλουτίσαμε από την πολιτική». Όμως ακόμη και αν δεν έκλεψαν, αναπαρήγαγαν τα ψέμματα του αρχηγού τους και έκλειναν τα μάτια τους μπροστά στα κραυγαλέα σκάνδαλα διαφθοράς με αντάλλαγμα το βουλευτιλίκι ή και το υπουργιλίκι. Η σιωπή τους είναι η συνενοχή τους, τόσο για το τότε, όσο και για την σημερινή μας παρακμή.

Ο Ηλίας Φιλιππίδης έχει διατελέσει πανεπιστημιακός καθηγητής κοινωνιολογίας και νομικός. Έγραψα αυτές τις σκέψεις με αφορμή άρθρο πρώην βουλευτού επί 13 χρόνια στην διαβόητη δεκαετία του 80, ο οποίος διαρρηγνύει τα ιμάτιά του, ότι είναι πάναγνος, δεν έκλεψε! Προφανώς θέλει να επανέλθει, για να ολοκληρώσει το χρέος του προς την δημοκρατία…